УДК 796/799                                                                                                                                                                                     https://doi.org/10.53355/b4682-6792-1715-z

ПСИХОФИЗИОЛОГИЧЕСКАЯ ГОТОВНОСТЬ КВАЛИФИЦИРОВАННЫХ БЕГУНОВ НА СРЕДНИЕ ДИСТАНЦИИ К СОРЕВНОВАТЕЛЬНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Битлеуов Б.А., Шынғысбаев С.М., Сабитов Д.Н.

Жетысуский университет им. И. Жансугурова, г.Талдыкорган

 

 

E-mail: ba.bitleuov@mail.ru

              Современная легкая атлетика, а именно бег на средние дистанции характеризуется исключительной плотностью результатов и предельной мобилизацией бегунов на достижение высоких результатов. При одинаковой квалификации, уровне физических качеств, технической и тактической подготовке, преимущество имеет бегун с высоким уровнем психофизиологической готовности и соответствующими ей показателями личности. В работе были изучены особенности психологического состояния квалифицированных бегунов на средние дистанций в подготовительном, соревновательном и переходном периодах тренировочного процесса. Обследовано 20 бегунов на средние дистанции высокой квалификации. Выявлены характерные для каждого вида дистанций особенности изменения показателей концентрации внимания. Важную роль в системе контроля квалифицированных бегунов на средние дистанции играет оценка текущей и долговременной психофизиологической готовности к соревновательной деятельности. Для решения поставленной задачи были использованы высокоинформативные и при этом легкодоступные методики оценки психологического и психофизиологического состояния бегунов на средние дистанции.

              Ключевые слова: спортивная форма, стартовая готовность, предстартовая лихорадка, психофизиологическая готовность к соревнованиям, результативность в спорте, объем тренировочных нагрузок, подготовка квалифицированных спортсменов, информативные психологические тесты.

            Қазіргі заманғы жеңіл атлетиканың нәтижелері айрықша тығыздығымен  және шекті жұмылдырумен сипатталады. Кезінде бірдей біліктілігін, деңгейі физикалық қасиеттерін, техникалық және тактикалық дайындық, артықшылығы бар спортшы деңгейі жоғары психикалық дайындық және оған тиісті көрсеткіштерімен жекеленеді. Біліктілігі, физикалық қасиеттері, техникалық және тактикалық дайындығы бір деңгейінде болғанда жоғары психикалық дайындығы және оның тиісті жеке көрсеткіштері бар спортшының артықшылығы зор. Осы жұмыста жаттығу процессіндегі дайындық, жарыс және өтпелі кезеңдеріндегі білікті спортшылардың психологиялық жағдайындағы ерекшеліктері зерттелді. Жүгіру қашақтықтарының түрлері бойынша жоғары білікті 20 спортшы сарапталды.  Әр спорт түріне назар аударудың шоғырлануындағы өзгерістердің ерекшеліктері анықталды. Бәсекеге қабілетті спортшылардың басқару жүйесіндегі маңызды рөл қызметтің ағымдағы және ұзақ мерзімді психологиялық дайындығын бағалайды. Бұл мәселені шешу үшін спортшылардың психологиялық және психофизиологиялық жай-күйін бағалаудың жоғары ақпараттық және қол жетімді әдістер қолданылды.

          Тірек сөздер: спорттық қалып, сөрелік дайындық,сөрелік қобалжу, жарыс алдындағы психологиялық дайындық, спорттық нәтиже, жаттығу жүктемелерінің көлемі, білікті спортшыларды даярлау, ақпараттық-психологиялық тестілер 

            Modern sport, characterized by an exceptional density of results and the maximum mobilization of participants. With the same qualification, level of physical qualities, technical and tactical preparation, the athlete with a high level of mental readiness and corresponding personal indicators has the advantage. In the work, the peculiarities of the psychological state of qualified athletes in the preparatory, competitive and transitional periods of the training process were studied. 20 sportsmen of high qualification and various sports specialization in such kinds of sports as judo, football and weightlifting were examined. The peculiarities of changes in the concentration of attention characteristic for each sport are revealed. An important role in the control system of qualified athletes is played by the evaluation of current and long-term psychological readiness for competitive activities. To solve the task, highly informative and easily accessible methods for assessing the psychological and psychophysiological state of athletes were used.

             Key words: psychological readiness for competitions, performance in sports, volume of training loads, training of qualified athletes, informative psychological tests.