ӘОЖ 330                                                                                                                                                                                   https://doi.org/10.53355/p8548-0041-0966-k

 

ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ ҮШ ОН ЖЫЛДЫҒЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТРАНСФОРМАЦИЯСЫ

 

Күсағымова Г.Ж., Дарюбаева А.Қ., «Қаржы» — 311 топ студенттері

Ғылыми жетекші: Сыздыкбаева Н.Б.

І.Жансүгіров атындағы Жетісу университеті КЕ АҚ, Талдықорған қ.

 

E-mail: gulima7859@mail.ru, aidana.daryubaeva@mail.ru

 

            Мақалада Қазақстан экономикасының тәуелсіздік жылдарындағы трансформация жолы қарастырылады және оның дамуындағы сыни нүктелер атап өтілді. Тәуелсіз мемлекет рөліндегі алғашқы қадамдардан бастап қазіргі пандемияға дейінгі кезеңдерге талдау жүргізілді. Ол Қазақстан бойынша халықаралық ұйымдардың зерттеулеріне, стратегиялық даму жоспарларына, Ел Президентінің жолдауларына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігінің ұлттық статистика бюросының статистикалық деректеріне сүйенеді. Елдің дамуындағы бетбұрыс нүктелері көрсетілген: бұрынғы одақтас республикалармен байланыстардың қайта басталуы, шетелдік инвестициялардың келуі және 2000 жылдардың басындағы қарқынды экономикалық өсу, 2008-2009 жылдардағы әлемдік қаржы дағдарысы, Еуразиялық интеграцияның тереңдеуі, 2015-2016 жылдары мұнайдың әлемдік бағасының күрт төмендеуі, COVID-19 пандемиясы. Мақалада авторлар шикізат экспортынан түсетін түсімдер қысқа мерзімді кезеңде ғана экономиканың өсуін қамтамасыз етеді, ал ұзақ мерзімді тұрақты өсу үшін ел экономикасы мен экспортты әртараптандыру, атап айтқанда қызметтер секторын дамыту, адами капиталды және қосылған құны жоғары салаларды дамыту қажет деген қорытындыға келді. Сондай-ақ экономиканың өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, көлік сияқты базалық секторларының өнімділігін арттырудың да маңызы зор болып табылады.

            Тірек сөздер: экономикалық өсу, экспорт, тікелей шетелдік инвестициялар, Дүниежүзілік банк,  мемлекеттік бағдарламалар, әртараптандыру, бәсекеге қабілеттілік.

           

            В статье рассматривается путь трансформации экономики Казахстана за годы независимости и отмечаются критические точки в ее развитии. Проведен анализ этапов, начиная с первых шагов в роли независимого государства и заканчивая нынешней пандемией. Он опирается на исследования международных организаций по Казахстану, стратегические планы развития, Послания Президента страны, а также статистические данные Национального бюро статистики Агентства Республики Казахстан по стратегическому планированию и реформам. Показаны переломные моменты в развитии страны: возобновление контактов с бывшими союзными республиками, приток иностранных инвестиций и стремительный экономический рост в начале 2000-х годов, мировой финансовый кризис 2008-2009 годов, углубление евразийской интеграции, резкое снижение мировых цен на нефть в 2015-2016 годах, пандемия COVID-19. В статье авторы пришли к выводу, что поступления от экспорта сырья обеспечивают рост экономики только в краткосрочном периоде, а для долгосрочного устойчивого роста необходима диверсификация экономики страны и экспорта, в частности развитие сектора услуг, развитие человеческого капитала и отраслей с высокой добавленной стоимостью. Немаловажным является также повышение производительности базовых секторов экономики, таких как промышленность, сельское хозяйство, транспорт.

            Ключевые слова: экономический рост, экспорт, прямые иностранные инвестиции, Всемирный банк, государственные программы, диверсификация, конкурентоспособность.

 

            The article examines the path of transformation of the economy of Kazakhstan over the years of independence and highlights critical points in its development. The analysis of the stages, starting from the first steps in the role of an independent state and ending with the current pandemic, is carried out. It is based on research by international organizations on Kazakhstan, strategic development plans, Presidential Addresses, as well as statistical data from the National Bureau of Statistics of the Agency of the Republic of Kazakhstan for Strategic Planning and Reforms. The turning points in the country’s development are shown: the resumption of contacts with the former Soviet republics, the influx of foreign investment and rapid economic growth in the early 2000s, the global financial crisis of 2008-2009, the deepening of Eurasian integration, a sharp decline in world oil prices in 2015-2016, the COVID-19 pandemic. In the article, the authors came to the conclusion that revenues from the export of raw materials ensure economic growth only in the short term, and for long-term sustainable growth, diversification of the country’s economy and exports is necessary, in particular, the development of the service sector, the development of human capital and industries with high added value. It is also important to increase the productivity of basic sectors of the economy, such as industry, agriculture, transport.

               Keywords: economic growth, exports, foreign direct investment, World Bank, government programs, diversification, competitiveness.