DP21681653 Жетісу Алатауының сирек кездесетін жабайы жеміс түрлерінің көшеттерін вегетативті көбею жолымен өндіру

Жаңалықтар мен оқиғалар

Жобаны іске асыру аясында университет қажетті материалдық-техникалық жағдайларды жасады:

Питомник үшін жер телімінің бөлінуі
Питомник ұйымдастыру үшін 72 м² аумақ бөлінді. Бөлінген аумақта қоршау жүргізіліп, жабайы жеміс-жидек өсімдіктерінің питомнигі құрылды. Бұл аумаққа Сиверс алмасы, Недзвецкий алмасы, кәдімгі өрік, алматылық долана, жоңғарлық долана, іле бөріқарақаты, іле итмұрыны және Мейер қарақаты сияқты жабайы жеміс-жидек өсімдіктерінің аналық өсімдіктері отырғызылды.

Зертханалық база құру
Ғылыми-зерттеу институтының биотехнология және экология аясында жаңа оқу-зертханалық ғимаратта өсімдіктердің микроклондық көбейту зертханасы жұмыс істейді. Зертхана гранттық және университеттің бюджеттен тыс қаражаттары есебінен заманауи қажетті жабдықтармен және шығыс материалдарымен жабдықталған. Бұл зертханада жабайы жеміс-жидек өсімдіктерінің экспланттарын алу және көбейту жұмыстары жүргізілуде.

Жылыжай құрылысы
Жасыл шламдау және микроклондық көбейту арқылы алынған көшеттерді өсіру және көбейту үшін заманауи жылыжай салынды.

Шикізат жинау
Алматылық және Жетісу облыстарына іссапарлар барысында қажетті бастапқы материалдарды дайындау ұйымдастырылды.

Технологиялық процесті әзірлеу
Жабайы жеміс-жидек өсімдіктерін жасыл шламдау технологиялық схемасы әзірленді. Әзірленген схема бойынша питомникке көбейту үшін әр түрден 25 көшет алынды.

In vitro технологияларын енгізу
Жабайы жеміс-жидек өсімдіктерінің әр түрі үшін in vitro енгізу хаттамалары жасалды, таза культура алынып, тамырлануы қиын өсімдіктер тобына жататын жабайы жеміс-жидек өсімдіктеріне микроклондық көбейту жүргізілді. Әрбір өсімдік түрі үшін микроклондық көбейту технологиясы әзірленді, микрошламдау арқылы көшеттер алынып, олар жылыжайға және питомникке отырғызуға арналған.

Маркетингтік жұмыстар
Алынған өнімді маркетингтік алға жылжыту үшін сайт әзірленіп, бейнероликтер түсірілді, буклеттер, лифлеттер, каталог шығарылды және әдістемелік нұсқаулықтар дайындалды. Өткізу нарығын зерттеу жүргізіліп, тұтынушылар анықталды, өнімді өткізу және оны әрі қарай жүзеге асыру бойынша келісімшарттар жасалды. Алынған өнім жалпы сомасы 2 300 000 теңгеге сатылды.

Жобаны іске асыру аясында атқарылған жұмыстар:

    1. Әдістемелік нұсқаулықтарды әзірлеу
      «Жетісу Алатауының жабайы жеміс-жидек түрлерін вегетативтік көбейту» тақырыбы бойынша әдістемелік нұсқаулықтар дайындалып, шығарылды. Бұл басылым ISBN 978-601-216-985-0 халықаралық стандартты кітап нөмірімен тіркелді.
    2. Каталог құру
      Каталог әзірленіп, басып шығарылды. Онда жабайы жеміс-жидек түрлері, олардың сипаттамалары және вегетативтік көбейту әдістері туралы жүйелендірілген ақпарат ұсынылған.
    3. Ақпараттық материалдар дайындау
      Буклеттер мен лифлеттер дайындалды. Бұл материалдар жабайы жеміс-жидек өсімдіктері туралы білімді тарату және олардың сақталуын қамтамасыз ету мақсатында әзірленді.
  • Жобаның ресми сайты
    Жобаға арналған ресми сайт құрылды. Онда әдістемелік нұсқаулықтар, каталог және жобаның жетістіктері туралы өзекті материалдар орналастырылған.

Ғылыми тағылымдамалар және біліктілікті арттыру

1. Bakhtaulova A., Oksikbayev B., Atabayeva A., Ukusheva T., KanagatovaA. Technology of Malus Sieversii softwood cuttingfor conservation of wild fruit forests on theterritory of Zhongar-Alatau National Park in Kazakhstan PP-APR12-022Abstracts / Journal of Biotechnology 305S (2019) S56–S57https://doi.org/10.1016/j.jbiotec.2019.05.200

2. Bakhtaulova A., Abdildauly, A., Ukusheva, T.K., Atabayeva, A.M. Structure of the radial parenchyma of annual shoots of wild species of Tian-Shan mountainash (Sorbus tianschanica Rupr.) IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 2021, 677(4), 042045 doi:10.1088/1755-1315/677/4/042045

3. Bakhtaulova A., R K Karipbayeva Cytostructure of the radial parenchyma of annual shoots of wild species of Meyer’s currant (Ribes Meyeri Maxim.) AGRITECH-III-2020 IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science 548 (2020) 072021 IOP Publishing doi:10.1088/1755-1315/548/7/072021

1. Карашолакова Л. Н., Кушнаренко С. В., Мухитдинова З. Р., Мухитдинов Н. М.Илийская Искра (Lonicera iliensis Pojark.) особенности размножения растений клоном и биологического роста семян // Вестник КазНУ. Серия биологическая. – 2011. – № 6 (52). — С. 120-123. КОКСОН

2. Kushnarenko S.V., Aralbaeva M.M., Karasholakova L.N., Romadanova N.V., Krasavin V.F., Rakhimbaev I.R. Establishing in vitro shoot culture of potato for cryogenic bank development in Kazakhstan // Abstracts of 15th European Congress on Biotechnology, Istanbul, Turkey, September 23-26, 2012. – P. 191. WoSQ1

3. Кушнаренко С. В., Карашолакова Л. Н., Абидкулова к. т. Сохранение ex situ редкого и исчезающего казахстанского вида Lonicera iliensis // Plant biology and biotechnology international conference. Almaty, May 28-30, 2014. P. 262.

4. Kushnarenko S.V., Karasholakova L.N.,Romadanova N.V.Ex situplant conservation biotechnology in Kazakhstan // Abstracts of 17th European Congress on Biotechnology, Lecce, Italy, 15-18 May, 2014. S30.WoSQ2

5.Ромаданова Н. В., Мишустина С. А., Карашолакова Л. Н., Аралбаева М. М., Кабулова Ф. Д. Абидкулова К. Т., Кушнаренко С. В. Введение в культуру in vitro дикорастущих видов Berberis флоры Казахстана и Узбекистана // Вестник КазНУ. Серия биологическая. — Алматы, 2015. –№ 3 (65). — С. 346-354. КОКСОН

6. Romadanova N.V., Mishustina S.A., Karasholakova L.N., Reed B.M., Kushnarenko S.V Creation of an in vitro collection of Berberis spp // International conference on “New approaches in biotechnology and biosciences”. Agra, India, 2016 – — Р. 10.

7. Romadanova N.V., Mishustina S.A., Karasholakova L.N., Reed B.M., Kushnarenko S.V. In vitro collection of cultivars and wild forms of Berberis spp for creation the cryobank // Journal of Biotechnology. – 2016. – V. 231. – P. S39. (Abstracts of European Biotechnology Congress, Riga, Latvia, 05-07 May 2016). WoSQ2

8. Ромаданова Н. В., Мишустина С. А., Карашолакова Л. Н., Аралбаева М. М., Рахимбаев И. Р., Кушнаренко С. В. Создание коллекций in vitro дикорастущих видов Berberis sp. // Бюллетень Государственного Никитского ботанического сада №121. — 2016 г.-С. 69-76.

9. Кушнаренко С. В., Ромаданова Н. В., Карашолакова Л. Н., Мишустина С. А., Аралбаева М. М., Жоламанова С. Ж., Рахимбаев И. Р. Усовершенные протоколы криоконсервации апикальных меристем для создания криобанки генетических ресурсов растений / / материал VII Международной научной- практической конференции, посвященной 30-летию отделения биотехнологии подтвержденного Никитского ботанического сада. 2016. С. 152-153. РИНЦ

10. Romadanova N., Kushnarenko S., Karasholakova L. Development of a common PVS2 vitrification method for cryopreservation of several fruit and vegetable crops//In Vitro Cellular & Developmental Biology – Plant. – 2017. Volume 53, Issue 4, — P. 382–393. DOI 10.1007/s11627-017-9849-y. Scopus 51 процентиль, WoSQ2

11. Ромаданова Н. В., Серадж Н. А., Нурманов М. М., Карашолакова Л. Н. Введение в культуру in vitro дикорастущей яблони Malus sieversii / поиски, результаты – исследование, результаты. – 2017. № 3 (75). — С. 103-110. КОКСОН

12. Romadanova N.V., Mishustina S.A., Karasholakova L.N., Kushnarenko S.V. Optimization of barberry micropropagation and cryopreservation // 2nd International Conference Plant Cells In Vitro: Fundamentals & Applications, Vienna,Austria, June 26-27, 2017. — P. 23.

13. Romadanova N.V., Machmutova I.A.,Karasholakova L.N., Kushnarenko S.V. Optimization of barberry micropropagation/ / Научный журнал «Eurasian Journal of Applied Biotechnology», 2017, № 2. DOI: 10.11134 / btp.2.2017.7 КОКСОН, ВИНИТИ