Біз Орталық Азияда және Қазақстанда ауыл шаруашылығы дақылдарын жедел сұрыптауға арналған «SPEED BREEDING» платформасын іске қосу арқылы алғашқы пионерлердің бірі болдық. Бұл инновациялық әдіс бізге жылына алты ұрпаққа дейін алуға мүмкіндік береді.

Зертханамызда сұрыптау және зерттеу үдерістерінің жылдамдығын айтарлықтай арттыратын арнайы протоколдар әзірленді. Осы протоколдар  дәнді-дақыл сұрыптарын жылдам өсіруге көмектеседі, нәтижесінде өнімділігі жоғары және төзімді дақылдар шығарылады.

Бұл платформада алғашқы өнім жиналып, жобаны іске асыруда маңызды кезеңге жеттік. Бұл біздің ауыл шаруашылығы зерттеулері мен инновацияларын дамытуға деген мүмкіндігімізді тағы да дәлелдейді.

Атауы: BR24992903 «Экономикалық маңызды ауыл шаруашылығы дақылдарын селекциялауда заманауи молекулалық-генетикалық, физиологиялық-биохимиялық, биотехнологиялық әдістер мен цифрлық фенотиптеуді практикалық енгізу» 217 «Ғылымды дамыту» бюджеттік бағдарламасы, 101 «Ғылыми және/немесе ғылыми-техникалық қызмет субъектілерін бағдарламалық-мақсатты қаржыландыру» кіші бағдарламасы бойынша 2024-2026 жылдарға арналған бидай мен арпаның жаңа сорттарын жылдам шығару жөніндегі жұмыстар кешені.

Атауы: Қазақ бидайын жақсарту үшін жаңа генетикалық ресурстарды әзірлеу

Мақсаты: Гранттық жобаның негізгі мақсаты - замануи генетикалық стратегияларды пайдаланып, Қазақстанның және Ұлыбританияның коммерциялық бидай сорттарын будандастыру нәтижесінде алынған бидайдың төрт бипарентальді популяцияларын шығаруға және олардың әрқайсысының жоғары-тығыздықтағы генетикалық карталарын құруға бағытталған.

І. Жансүгіров атындағы Жетісу университеті (Талдықорған) мен Азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі Ислам ұйымы (IOFS) 2024 жылдың 24-25 маусым күндері селекционерлер мен генетиктерге арналған «Орталық Азиядағы бидай генетикасы мен геномикасының 2-семинарын» өткізді.

Семинарды өткізуге төрт зертханадан тұратын Биотехнология және экология ғылыми-зерттеу институты, соның ішінде «Молекулалық генетика және геномика» зертханасы өз алаңын ұсынды. Семинардың мақсаты – Орталық Азияда азық-түлік қауіпсіздігін арттырып, ауыл шаруашылығының тұрақты дамуын қамтамасыз ететін жоғары өнімді әрі төзімді бидай сорттарын әзірлеу.

Семинардың тақырыптары төзімді дақылдарды алдын ала селекциялау, бидай сорттарын жақсарту, гибридті бидай, Speed breeding, молекулалық селекция және KASP генотиптеуді қамтыды. Қазақстанның жеті ғылыми-зерттеу институты мен университеттерінен келген қатысушылар Пәкістан мен Түркияның халықаралық сарапшыларымен, соның ішінде IOFS директоры, танымал бидай селекционерлерімен пікір алмасты.

Атауы: Халықаралық ICPBB 2024 конференциясы «Өсімдіктер биологиясы және биотехнологиясы институтының» 30 жылдығына орай ұйымдастырылды.

Конференцияға 15 елден 200-ден астам ғалым қатысты. Конференция аясында екі тақырыптық семинар өтті:

1. Орталық Азияның жабайы флорасының биоалуантүрлілігі.
2. OXFORD NANOPORE СЕКВЕНСИРЛЕУ: өсімдік геномикасы мен фитопатологиясының жаңа мүмкіндіктері (TechPrime LLP компаниясымен бірлесе отырып (Қазақстан)).

Конференцияда молекулалық генетика және геномика зертханасының меңгерушісі, PhD Қанат Ермекбаев Абайұлы, кіші ғылыми қызметкер Аделия Хамитова, сондай-ақ генетика, геномика, селекция, физиология, биохимия және өсімдік биотехнологиясы саласындағы отандық және шетелдік жетекші ғалымдар пленарлық және ауызша баяндамалар жасады. Dr. Қанат Ермекбаев «Қазақстандық бидай генетикалық қорындағы өсімдік биіктігін бақылайтын негізін қалаушы әсерін еңсеру» тақырыбында баяндама жасады (AP23488859 «Орталық Азия бидайына толық геномды сканерлеу, автоматтандырылған фенотиптеу және интенсивті селекция әдістері арқылы құндылықтар қосу» жобасы аясында). Кіші ғылыми қызметкер Әделия Хамитова «Қазақстандық бидай геномын бейімдеудің генетикасына жарық түсірген төрт карталанатын популяция мен олардың генетикалық карталары» тақырыбында баяндама жасады (AP15473186 «Қазақ бидайын жақсату үшін жаңа генетикалық ресурстарды әзірлеу» аясында).

Конференция барысында жаңа геномдық және феномдық технологияларды қолдану арқылы селекциялық және генетикалық зерттеулерді дамыту мүмкіндіктері талқыланды.

Молекулалық генетика және геномика зертханасының жас ғалымдары бұл форумда заманауи ғылым көшбасшыларының дәрістерін тыңдау, өз жұмыстарын таныстыру және өсімдік биотехнологиясының өзекті мәселелерін талқылау арқылы баға жетпес тәжірибе жинады. 2-курс PhD докторанты Сартбаева Жұлдыз жас ғалымдар арасындағы постерлік баяндамалар бойынша екінші орынды, ал кіші ғылыми қызметкер Абдуакасов Айбек үшінші орынды иеленді.