Әлемдік сәулет өнеріндегі қиындықтар мен ақаулар аясында Қазақстанның еуразиялық интеграциядағы дамуының императивтері
Бағдарламаның мақсаты – еуразиялық интеграция және сыртқы сын-қатерлер жағдайында жаңа Қазақстанның тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуы мәселесін жан-жақты зерттеу.
Міндеттері:
— Еуразиялық экономикалық одақ аясындағы Қазақстанның және оның өңірлерінің әлеуметтік-экономикалық дамуына, сондай-ақ басқа экономикалық, саяси, әскери одақтарға, ШЫҰ, ҰҚШҰ және басқаларға қатысуы;
— Қазақстанның сыртқы экономикалық байланыстарын эконометрикалық модельдеу және сыртқы әсерлердің оның экономикасына әсерін бағалау (пандемия, санкциялар);
— технологиялық инновация, ғылыми-зерттеу, білім беру, денсаулық сақтау және басқа да факторларға шығындардың ҚР өңірлерінің экономикалық өсуіне, және олардың елдің өңірлері мен көрші елдердің өңірлері арасында көшуіне әсерін панельдік деректер моделі арқылы зерттеу;
— көмірсутегі шикізатын экспорттаушы елдер мен оны импорттаушы елдердің бәсекеге қабілеттілігін арттырудың негізгі факторларын қазбалы энергия көздерінен бас тартудың әлемдік үрдісін ескере отырып айқындау;
— еуразиялық интеграция жағдайында Қазақстан экономикасына тікелей шетелдік инвестицияларды тарту факторларын талдау;
— жалпы динамикалық стохастикалық тепе-теңдік моделі, DSGE негізінде елдің макроэкономикалық көрсеткіштері үшін мұнай кірістерінің жинақталу үлесі мен энергия үнемдеу саясатының өзгеру салдарын зерттеу;
— уақыттық қатарлар модельдерін пайдалана отырып, Қазақстанның азық-түлік және экономикалық қауіпсіздігінің жай-күйі мен перспективаларын талдау;
— ҚР өңірлері дамуындағы диспропорция, теңсіздікті, кедейлікті және қоғамдағы наразылық құбылыстарын тудыратын оның шеткі нысандарын талдау;
— жаңа пан-еуразиялық көлік жүйесі бойынша Қазақстанның транзиттік әлеуеті мен трансшекаралық саудасын бағалау.
Ғылыми-техникалық міндеттен басқа келесі міндеттерді шешу жоспарлануда:
— шығындар-шығарылым модельдерінің негізінде сандық бағалау және Қазақстанның ЕАЭО-ға қатысушы елдермен экономикалық қызметтің негізгі түрлері бойынша қосылған құн тізбектеріне қатысуын сапалы талдау;
— Қазақстанның сауда-экономикалық әлеуетін айқындау және бәсекелес блоктан тыс нарықтарда ұлттық мүдделерін ілгерілету және ЕАЭО-ның басқа өңірлік бірлестіктермен ынтымақтастығының перспективаларын анықтау.
Жобаның идеясы — Қазақстанның еуразиялық интеграциядағы даму императивтерін айқындау, басқа өңірлік бірлестіктермен тоғыстыру және сауда-экономикалық әлеуетті кеңейту мен әлемдік архитектоникадағы сын-қатерлер мен күйреулер аясында бәсекелес блоктан тыс нарықтарда ұлттық мүдделерді ілгерілету үшін жаңа қозғаушы күштерді анықтау.
Күтілетін нәтижелер:
Бағдарламаны іске асыру жаһандық тектоникалық бұзылулар мен сын-қатерлер жағдайында Қазақстанның еуразиялық интеграциядағы әлеуметтік-экономикалық дамуының тұрақтылығын арттыруға ықпал етеді.
Техникалық тапсырмаға сәйкес келесі нәтижелерге қол жеткізіледі:
ЕАЭО аясындағы Қазақстанның жай-күйі, болашағы мен сын-қатерлері және оның басқа саяси, экономикалық және әскери бірлестіктерге қатысуына сыни талдау жасалады.
Қазақстанның басқа елдермен қарым-қатынасын эконометриялық модельдеу негізінде мұнай кірістерінің жинақталу қарқынының әртүрлі деңгейлерінде елдің макроэкономикалық көрсеткіштеріне сыртқы әсерлердің есептеулері жүргізіліп, бағалары алынатын болады.
ЕАЭО елдеріне, атап айтқанда Қазақстанға тікелей шетелдік инвестицияларды (ТШИ) тартудың негізгі факторлары айқындалады; ТШИ мен технологиялық инновацияларға, ҒЗТКЖ-ға, білім беруге, денсаулық сақтауға жұмсалатын шығыстардың Қазақстан аймақтарының экономикалық өсіміне ел аймақтарының дамуындағы диспропорцияларды жою, теңсіздік пен кедейшілікті азайту факторлары ретінде бағалады.
Баламалы энергия көздеріне көшудің жаһандық үрдісі жағдайында эконометрикалық есептеулер негізінде көмірсутек шикізатын экспорттаушы елдердің жаһандық бәсекеге қабілеттілігін арттырудың негізгі факторлары айқындалады.
Қазақстанның азық-түлік-экономикалық қауіпсіздігінің, оның транзиттік әлеуеті мен жаңа жалпыеуразиялық магистраль бойындағы трансшекаралық саудасының жай-күйі мен келешегі туралы сандық бағалар алынады.
Ғылыми-техникалық тапсырмаға қосымша тапсырмаларға сәйкес келесі нәтижелерді алу жоспарлануда:
Енгізу-шығару моделі негізінде Қазақстанның ЕАЭО-ға мүше елдермен экономикалық қызметтің негізгі түрлері бойынша құн тізбегіне қатысуын бағалау және талдау жүргізіледі.
Қазақстанның ұлттық мүдделерін бәсекелес блоктан тыс нарықтарда ілгерілету үшін әлеует, сондай-ақ ЕАЭО-ның басқа өңірлік бірлестіктермен сауда-экономикалық ынтымақтастығының перспективалары айқындалатын болады.
Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық бағдарламаны іске асыру нәтижелері бойынша келесі жарияланымдар саны жариялануы тиіс:
1) Web of Science дерекқорының Social Science Citation Index немесе Arts and Humanities Citation Index индексінде индекстелген және (немесе) Scopus жүйесінде CiteScore процентильі бар рецензияланған ғылыми жарияланымдардағы кемінде 5 (бес) мақала және (немесе) шолу кемінде 35 (отыз бес) деректер базасы.
2) ҒЖБССҚК ұсынған журналдарда кемінде 7 (жеті) мақала.
3) шетелдік және (немесе) қазақстандық баспаларда кемінде 2 (екі) монография немесе оқу құралы;
4) 7 (жеті) құжатты алу – Қазақстан Республикасының мемлекеттік тізіліміне енгізілген зияткерлік меншік объектісіне авторлық құқық туралы куәліктер.