Жоба туралы қысқаша ақпарат 

Жобаның атауы: AP08857092 «Инклюзивті жоғары білім беру жүйесінде денсаулығында мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды жоғары оқу орнына дейінгі даярлауды ұйымдастыру» (іске асыру кезеңі 27 ай, 2020-2022 жж.)

Реферат: 

Жобаның болжамы: егер денсаулығында мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды жоғары оқу орнына дейінгі даярлау моделі жобаланса және ғылыми негізделсе; білім беру-оңалту бағдарламалары дайындалса; кәсіби өзін-өзі айқындауды психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу бағдарламалары әзірленсе; қашықтықтан оқыту курстары және жоғары оқу орнына дейінгі дайындықтың білім беру-оңалту үрдісіне енгізсе, онда жоғары оқу орнына түскен денсаулығында мүмкіндігі шектеулі талапкерлердің саны артады, себебі денсаулығында мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды жоғары оқу орнына дейінгі даярлаудың тиімді жүйесінің жұмыс істеу жағдайлары қамтамасыз етіледі.

Жобаның мақсаты: 

кәсіптік маңызы бар қабілеттерді дамытуға, оқу уәждемесін арттыруға және ЖОО-да оқу жағдайларына бейімделуді қалыптастыруға бағытталған денсаулығында мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды жоғары оқу орнына дейінгі даярлау жүйесін әзірлеу, теориялық негіздеу және эксперименттік тексеру.

Жобаның өзектілігі:

Жоғары білім берудің инклюзивтілігін дамыту және оның ДМШ тұлғалар үшін қолжетімділігін арттыру Қазақстан Республикасының мемлекеттік саясатының басым бағыты болып табылады. Бұл міндеттерді шешуге жоғары білім мен мамандықты саналы түрде иелену жолындағы маңызды кезең болып табылатын жоғары оқу орнына дейінгі дайындық ықпал етеді. Алайда, бірқатар шешілмеген мәселелер бар: жоғары оқу орнына дейінгі дайындықтың қағидаттары мен мақсаттары нақты айқындалмаған, ДМШ тұлғалар үшін оқытудың оңтайлы әдістері мен құралдары анықталмаған, инклюзивті жоғары білім беру жүйесінде оны ұйымдастырудың теориялық және практикалық жолдары жеткілікті әзірленбеген.

 Күтілетін нәтижелер: 

1) зерттеуді қолдану саласы – жоғары оқу орындарының дайындық курстары. Күтілетін нәтижелердің әрқайсысының мақсатты тұтынушылары денсаулығында мүмкіндігі шектеулі талапкерлер, ЖОО-дағы дайындық курстарының оқытушылары болып табылады.

2) жоба нәтижелерін тиімді енгізу денсаулығында мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды бейімдеу және әлеуметтендіру бағдарламасын дамытуға және ҚР-да инклюзивті білім беруді дамытуға оң ықпал етеді.

3) алынған нәтижелер денсаулығында мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды жоғары оқу орнына дейінгі даярлауды ұйымдастырғысы келетін жоғары оқу орындарының қызығушылығын тудырады.

4) жоба нәтижелерінің әлеуметтік әсері, ең алдымен, болашақ мамандықты дұрыс таңдау арқылы ДМШ тұлғалар үшін сапалы жоғары білім алу мүмкіндігінде көрінеді. ДМШ тұлғалар еңбек нарығында сұранысқа ие болады. ЖОО-да білім беру мүмкіндігі шектеулі студенттің әлеуметтік мәртебесін көтеруге ықпал ете отырып, оны әлеуметтік қызметтің пассивті тұтынушысынан қоғамның белсенді және білікті азаматына айналдыра отырып, барлығымен қатар тең құқығы бар экономикалық тәуелсіздік береді.

5) жоғары оқу орнына дейінгі даярлаудың моделі, оңалту-білім беру бағдарламалары, денсаулығында мүмкіндігі шектеулі тұлғаларға арналған қашықтықтан оқыту курстары, бейімделген электрондық оқу-әдістемелік кешендер, бейне және аудио лекциялар, вебинарлар, дидактикалық материалдар, ұжымдық және жеке пайдалануды оқытудың арнайы техникалық құралдары әзірленетін болады.

Қол жеткізілген нәтижелер:

— кәсіптік маңызы бар қабілеттерді дамытуға, оқу уәждемесін арттыруға және ЖОО-да оқу жағдайларына бейімделуді қалыптастыруға бағытталған, денсаулық мүмкіндіктері шектеулі адамдарды ЖОО-ға дейінгі тиімді даярлауды ұйымдастыру моделі жобаланған және ғылыми негізделген;

-мүмкіндігі шектеулі жандарды ЖОО-ға дейінгі тиімді даярлауды ұйымдастырудың психологиялық-педагогикалық жағдайлары анықталды: талапкерлердің жоғары білім алудың маңыздылығын түсінуі, мүмкіндігі шектеулі жандарды ЖОО-ға дейінгі даярлауды ұйымдастыру үшін материалдық-техникалық база құру, мүмкіндігі шектеулі жандарды ЖОО-ға дейінгі даярлауды ұйымдастыру үшін ғылыми-әдістемелік қамтамасыз етуді әзірлеу, инклюзивтік жоғары білім беру жүйесінде мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін қашықтықтан оқыту курстарын ұйымдастыру,

— мүмкіндігі шектеулі жандарды ЖОО-да оқытуға дайындық критерийлері анықталды: психологиялық (мотивациялық, зияткерлік, эмоционалды-ерікті), пәндік, ЖОО-ға түсу үшін пәндер бойынша білімінің, іскерлігінің және дағдыларының болуы, бейінді пәндер бойынша даярлығы, ақпараттық-әрекеттік (болашақ мамандығы туралы хабардар болу, ЖОО-ға түсу қағидалары, кредиттік технология туралы білімді меңгеру, компьютерлік сауаттылық, оқу-танымдық қызметті, өзіндік жұмысты орындай білу)., әлеуметтік-коммуникативтік (басқа білім алушылармен және оқытушылармен ортақ тіл таба білу, қарым-қатынас бойынша серіктестермен сындарлы өзара іс-қимылды орната білу, өзгеретін орта жағдайларына бейімделе білу, әлеуметтік рөлді меңгеру),

— І.Жансүгіров атындағы ЖУ базасында жоғары оқу орнына дейінгі дайындықтан өте алатын мүмкіндігі шектеулі тұлғалар анықталды. Бұл-есту қабілеті нашар, көру қабілеті нашар, тірек-қимыл аппараты бұзылған, қорғаныс интеллектісі бар, сөйлеу қабілеті бұзылған, кохлеарлық импланты бар балалар

-Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу университетінің қашықтықтан білім беру факультетінің базасында жоғары оқу орнына дейінгі дайындық тобы ашылды.

 Жобаның жетекшісі:  

Жакипбекова Сауле Сотиялдиновна —  философия докторы (PhD), қауымдастырылған профессор м.а. 50-ден астам ғылыми жұмыстар жарияланды, оның ішінде 4 жарияланым – деректер базасында Web of Science-1, Scopus-3.  Хирш индексі –1. 

Scopus ID 57200068774.

Профильге сілтеме  https://www.scopus.com/authid/detail.uri?origin=resultslist&authorId=57200068774&zone

ORCID 0000-0001-6377-3711. Профильге сілтеме https://orcid.org/0000-0001-6837-594X

 Зерттеу тобының мүшелері:  

Калдияров Данияр Алтаевич, бас ғылыми қызметкер, экономика ғылымдарының докторы. 150-ден астам ғылыми жұмыстар, оның ішінде 13 монография; ҚР РОӘК ұсынған 6 оқу құралы; ЖОО Ғылыми кеңесі ұсынған 5 оқу құралы; 2 оқу-әдістемелік құрал; 3 электрондық оқу құралы және оларға авторлық куәліктер; Scopus дерекқорына кіретін 10 мақала жарияланды. Хирш Индексі – 6. Scopus ID 57214246629, ORCID ID 0000-0002-0181-2962, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?origin=resultslist&authorId=56127906700&zone

 Стамбекова Асель Серкебаевна, жетекші ғылыми қызметкер, педагогика ғылымдарының кандидаты. 60-тан астам ғылыми жұмыстар жарияланды, оның ішінде 1 жарияланым Web of Science деректер базасына енгізілді; Scopus деректер базасына кіретін 4 мақала; ҚР БҒМ 4 әдістемелік құралы; РОӘК ұсынған 2 оқу құралы; 1 монография; 1 терминологиялық сөздік; 10 оқу-әдістемелік құрал, ҚР КОКСОН ұсынған журналдарда 10 мақала. Хирш Индексі 2. Scopus ID 57214246629, ORCID ID 0000-0002-6869-7401, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?origin=resultslist&authorId=57214246629&zone

Кыдырбаева Галия Турыспаевна, жетекші ғылыми қызметкер, педагогика ғылымдарының кандидаты. 20-дан астам ғылыми жұмыстар жарияланды, оның ішінде Scopus мәліметтер базасына кіретін 2 мақала; ҚР КОКСОН ұсынған журналдарда 4 мақала; 1 оқу-әдістемелік құрал. Хирш Индексі 1. Scopus ID 57191412856, ORCID ID 0000-0002-3050-1688, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?origin=resultslist&authorId=57191412856&zone=

Шмидт Мария Александровна, аға ғылыми қызметкер. 30-дан астам ғылыми жұмыстар жарияланды, оның ішінде Scopus деректер базасына кіретін 3 мақала; Web of Science 1 мақаласы; КОКСОН ұсынған журналдарда 5 мақала; 4 оқу құралы, 1 оқу-әдістемелік құрал. Хирш Индексі 1. Scopus ID 57211470442, ORCID ID 0000-0002-7048-6267, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?origin=resultslist&authorId=57211470442&zone=

Беделбаева Асель Ериковна, аға ғылыми қызметкер, магистр. 90-нан астам ғылыми жұмыстар жарияланды, оның ішінде Scopus деректер базасына кіретін 9 мақала; РОӘК ұсынған 2 оқу құралы; 9 монография; 1 дәріс курсы; 2 әдістемелік ұсыныс; 1 оқу-әдістемелік құрал, 13 мақала ҚР БҒМ КОКСОН ұсынған журналдарда жарияланды. Хирш Индексі 4. Scopus ID 56127515900, ORCID ID 0000-0002-0747-0799,, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?origin=resultslist&authorId=56127515900&zone=

Кайкибаева Айнур Сейдахметқызы, кіші ғылыми қызметкер. 10-нан астам ғылыми жұмыстар жарияланды, оның ішінде Scopus мәліметтер базасына кіретін 1 мақала, РҒДИ кіретін журналда 3 мақала, терминдер сөздігі. Хирш Индексі 1. Scopus ID 57203995559, ORCID ID 0000-0003-4012-1221,  https://www.scopus.com/authid/detail.uri?origin=resultslist&authorId=57203995559&zone= 

Ержанова Гульнур Жарбулгановна, кіші ғылыми қызметкер. 30-дан астам ғылыми жұмыстар жарияланды, оның ішінде Scopus мәліметтер базасына кіретін 2 мақала; ҚР КОКСОН ұсынған журналдарда 8 мақала; 7 оқу құралы, 1 оқу-әдістемелік құрал. Scopus ID 57211477401, ORCID ID 0000-0001-6150-5297, https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57211477401&eid=2-s2.0-85074849030

Найманова Назира Азаматовна, аға лаборант.

Ғылыми тағылымдамалар және біліктілікті арттыру

 30.10.2017-11.11.2017 Калдияров Д.А. шетелдік тағылымдама М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінде «Ұйымдастыру теориясы және ұйымдастырушылық мінез-құлық» бағдарламасы бойынша, Мәскеу қаласы.

1. 01.10.2019-25.10.2019 Калдияров Д. А. М.В. Ломоносов атындағы ММУ басқару және инновациялар жоғары мектебінде «Қазіргі заманғы университетті басқару» тақырыбына ғылыми тағылымдама, Мәскеу қ.
2. 20.02.2016 – 20.07.2016 — Жакипбекова С.С. Әулие Климент Охридский атындағы София университетінің педагогика факультетінде (Болгария) Erasmus+ (КА107-Higner education student and staff mobility between Programme and Partner Countries) бағдарламасы бойынша «Болашақ бастауыш сынып мұғалімін мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс істеуге дайындау» тақырыбы бойынша ғылыми тағылымдамамен бірге өткізілді.
3. 16.04.2018-26.104.2018 Шмидт М.А. Омбы мемлекеттік педагогикалық университетінде «Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларға инклюзивті білім беретін мектептерде дефектологтарды даярлау» тақырыбында ғылыми тағылымдама.
4. 20.11.2020-30.11.2020 жобаның барлық қатысушылары 72 сағат көлемінде «шет елдерде инклюзивті білім беру модельдері» тақырыбы бойынша біліктілікті арттыру курстарынан өтті.

 2015 жылдан 2020 жылға дейінгі кезеңде жобаны орындаушылардың жарияланымдары мен патенттерінің тізімі

1. Калдияров Д.А., Жакипбекова С. С. ЖОО-да инклюзивті білім беру ортасын құру. «Қазақстан ғылымы және өмірі» халықаралық ғылыми журналы, №5/3 2020, 130-132 бет// https://nauka-zan.kz/
2. Жакипбекова С.С. «Ақпараттық­коммуникативті технологияларды зерде бұзылыстары бар балалармен жұмыс барысыныда қолдану» халықаралық ғылыми журнал «Қазақстан ғылымы және өмірі» № 1 (74) 2019 ISSN 2073-333X, 213-215 б.
3. Жакипбекова С.С., Ибрагимова К. К. «Қазақстандағы инклюзивті білім беруді Нормативтік құқықтық реттеу». «Қазақстан ғылымы және өмірі» халықаралық ғылыми журналы № 1 (74) 2019, 400-402 бет.
4. Жакипбекова С.С. Балаларды бірлесіп оқыту жағдайында түзету-дамыту жұмыстарының педагогикалық технологиялары. «Globus» ғылыми журналы 04.10.2017 ж.. 2 бөлім. «Қазіргі ғылымның жетістіктері мен мәселелері» ХХIV халықаралық ғылыми-практикалық конференция ІІ бөлім. Санкт-Петербург. Стр.15-19
5. Lukhmanova G.K., Yerzhanova G.Z., Shmidt M., Alimzhanova Z.M. On the effectiveness of blended learning technologies in higher education. Opcion, 2019, 35(20), стр. 278–286
6. Ussenova A., Malakhova I, Shmidt M., Tuliepova S., Tynyskhanova A. Conceptual framework of the model of forming interethnic tolerance in the multicultural environment of the university. International Journal of Cognitive Research in Science, Engineering and Education, 2020, 8(2), стр. 15–26 DOI: 10.5937/IJCRSEE2002015U
7. Assel Stambekova, Nazgul Tashkenbayevna, Serik M. Kenesbaev, M.K. Zhailauova, Uaidullakyzy Elmira, S.A. Nurzhanova. «Possibilities of the Subject ‘Information and Communication Technologies’ in Accustoming Primary School Students to Research Activities». International Journal of Interactive Mobile Technologies. ISSN: 1865-7923 Vol 12, No 6 (2018) http://online-journals.org/index.php/i-jim/article/view/9622
8. Стамбекова А.С.“Кәсіби білім алу барысында студенттердің медиақұзыреттілігін қалыптастыру”. «Қазақстанның ғылымы мен өмірі». Халықаралық ғылыми журнал. — Астана. 2019, №11/2, — Б. 195-200. ISSN 2073-333X
9. Ержанова Г.Ж. Шмидт М.А. Жалпы білім беретін мектепте инклюзивті оқытуды ұйымдастыру / / «Қазақстанның ғылымы мен өмірі» Халықаралық ғылыми журнал №3(58) 2018 ж.
10. Ержанова Г.Ж. Шмидт М.А. Мүмкіндігі шектеулі балаларға әлеуметтік көмек көрсету ерекшеліктері // Абай атындағы Қазақ ҰПУ. «Хабаршы». «Педагогикалық ғылымдар» сериясы, №2(62). 2019
11. Кыдырбаева Г.Т., Д.С.Батырбеков «Қашықтықтан білім беру технологиялары бойынша оқу процесін ұйымдастыру». «Modern Science» стратегиялық зерттеулер институты » ғылыми-ақпараттық баспа орталығы, №4-4, Мәскеу, 2020.
12. Кыдырбаева Г.Т., Жексембаева Р. Электрондық білім беру ресурстарын пайдалану арқылы студенттердің өзіндік қызметін жандандыру. «Apriori. Серия: гуманитарлық ғылымдар», 2016 https://www.elibrary.ru/item.asp?id=25643348
13. Kydyrbayeva G. T., Zheksembayeva G. O., Zhanatbekova N. Zh., Ualiev N. Study on the use of electronic complex for promoting students independent activity. Czech University of Life Sciences Prague, 2016
14. Беделбаева А.Е. Қашықтықтан оқыту педагогтің біліктілігін арттырудың инновациялық әдісі ретінде. Халықаралық онлайн семинар материалдары. «ӨРЛЕУ» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы. Астана, 31 наурыз 2016 ж.

 Жоба бойынша жарияланған жарияланымдар мен патенттердің тізімі

2020 ж.

1. Жакипбекова С.С., Калдияров Д.А., Стамбекова А.С., Шмидт М.А., Кыдырбаева Г.Т., Беделбаева А.Е., Ержанова Г.Ж. Инклюзивті жоғары білім беру жүйесінде мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды жоғары оқу орнына дейінгі оқыту/ жоғары оқу орындарына түсетін мүмкіндігі шектеулі талапкерлерге арналған оқу-әдістемелік құрал. Талдықорған, 2020.-100 б.
2. Жакипбекова С.С., Стамбекова А.С., Беделбаева А.Е., Шмидт М.А. Инклюзивтік жоғары білім беру жүйесінде мүмкіндігі шектеулі адамдарды жоғары оқу орнына дейінгі даярлау моделі// жоғары мектептің ғылыми зерттеулері: V Халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның мақалалар жинағы. – Пенза: «Ғылым және ағарту». 2020, Б.124-129.

2021 ж.

1. Жакипбекова С.С., Найманова Н.М. «ПДТ бар балалармен жұмыс жасауда компьютерлік технологияларды қолданудың рөлі». Participated in the International Scientific and Practical Conference. Education and Science of Today: Intersectoral Issues and Development of Science. March 19, 2021 Cambridge, GBR.
2. Ержанова Г.Ж., Шмидт М.А. Инклюзивті білім беру жүйесінде жоғары оқу орнына дейінгі даярлау ерекшеліктері // «Қазіргі білім беру кеңістігі жағдайында болашақ педагогтарды даярлау» республикалық ғылыми-практикалық конференциясының материалдары 2021, 137-141 б.
3. Ержанова Г.Ж., Шмидт М.А. Мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды жоғары оқу орнына дейінгі даярлауды ұйымдастыру әдістері // Вестник ЖУ №1(98) С. 179-185
4. Ержанова Г.Ж., Стамбекова А.С., Шмидт М.А. Мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды жоғары оқу орнына дейінгі даярлауды ұйымдастыру.// «Теориялық және практикалық психологияның өзекті мәселелері» II Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары, 2021. 489 — 494 Б.
5. 2021 жылғы 27 сәуірдегі «Инклюзивті жоғары білім беру жүйесіндегі жоғары оқу орнына дейінгі дайындық» ЭЕМ-ге арналған бағдарламасына № 16980 авторлық куәлігі. С. С. Жақыпбекова, Д. А. Қалдияров, А. С. Стамбекова, М. А. Шмидт, Г. Т. Қыдырбаева, А. Е. Беделбаева, Г. Ж. Ержанова
6. Стамбекова А.С., Шмидт М. А., Ержанова Г. Ж., 2021. «Ерекше білім беру қажеттіліктері бар адамдар үшін жоғары білімге қол жеткізуге кедергілер» // ҚазҰПУ хабаршысы. «Педагогикалық Ғылымдар». 70, 2 (маусым. 2021), 75–85.
7. Жакипбекова С.С., Калдияров Д.А., Стамбекова А.С., Шмидт М.А., Кыдырбаева Г.Т., М.А., Беделбаева А.Е., Ержанова Г.Ж. Мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды жоғары оқу орнына дейінгі даярлау. «ДИЗАЙН-ОТ» баспасы, Талдықорған, 2021. — 90 б.
8. Г.Ж.Ержанова, С.С.Жакипбекова, М.А.Шмидт. Мүмкіндігі шектеулі тұлғаларды жоғары оқу орнына дейінгі даярлауды ұйымдастыру. Абай  атындағы ҚазҰПУ Жаршысы, «Педагогика және психология» сериясы, №3 (48), 2021. https://doi.org/10.51889/2021-3.2077-6861.08
9. Stambekova, A., Shmidt, M., T., Galieva, A., Kydyrbaeva, G., Yerzhanova, G. & Issabayeva, Z. (2021). Opinions of disabled university students on the distance education process. World Journal on Educational Technology: Current Issues. 13(4), 1124- 1136. https://doi.org/10.18844/wjet.v13i4.6313
10. Беделбаева А.Е., Кыдырбаева Г.Т. Қазақстан Республикасында инклюзивті білім беруді дамыту мемлекеттік саясаттың басым бағыттарының бірі ретінде. Қазіргі білім: өткен тәжірибе, болашаққа көзқарас: III Бүкілресейлік әдістемелік-практикалық конференцияның мақалалар жинағы (7 маусым 2021) – Петрозаводск: «Жаңа ғылым» ХҒО, 2021. – Б.8-13. https://elibrary.ru/ip_restricted.asp?rpage=https%3A%2F%2Felibrary%2Eru%2Fitem%2Easp%3Fid%3D46124721
11. Калдияров Д.А., Кыдырбаева Г.Т., Беделбаева А.Е. Мүмкіндігі шектеулі адамдарды оқытуда қашықтықтан оқыту технологияларын қолдану. Ғылым мен білімнің қазіргі жағдайы мен даму перспективалары. XXIII халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары бойынша ғылыми еңбектер жинағы. – Анапа: НИЦ ЭСП» баспасы, 2021.- Б. 23-27.
12. Беделбаева А.Е. (қосавторлар Токкулинова Г.К, Исажанова А.Н.). Инклюзивті білім беру ортасында жұмыс істеуге дене шынықтыру және спорт мамандарын даярлау ерекшеліктері. Дене тәрбиесінің теориясы мен әдістемесі. -№3(65), 2021.  https://doi.org/10.48114/2306-5540_2021_3_6