УНИВЕРСИТЕТТІҢ САПАНЫ ІШКІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖҮЙЕСІНІҢ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ

Университеттің қызмет ортасы

Университеттің сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесі білім беру бағдарламаларының сапасын тұрақты арттыру және үздіксіз жақсару мәдениетін дамыту үшін қажетті ұйымдық құрылымның, ішкі құжаттаманың, көрсеткіштердің, процестер мен ресурстардың жиынтығын білдіреді. 
Университеттің сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесі Білім беру қызметінің сапасын арттыру мақсатында еуропалық жоғары білім беру кеңістігінде (ESG-исиджи) жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру сапасын қамтамасыз ету үшін халықаралық стандарттар мен нұсқаулықтарға сәйкес қолданыстағы ұйымдық құрылымға қатысты әзірленген, енгізілген және қажетті деңгейде сақталады.

Сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесінің тұрақты жұмыс істеуі үшін университет өзінің мақсаттары мен стратегиялық бағытына қатысты және оның белгіленген нәтижелерге қол жеткізу қабілетіне әсер ететін сыртқы және ішкі факторларды анықтайды.

Университет үшін негізгі сыртқы факторлар заңнамалық, технологиялық, бәсекелестік, нарықтық, әлеуметтік және экономикалық ортамен байланысты.

Заңнамалық орта заңдармен, Қазақстан Республикасы Президентінің жарлықтарымен және Үкіметінің қаулыларымен, ҚР БҒМ нормативтік құжаттарымен және т.б. анықталады. Нормативтік-құқықтық базадағы өзгерістер университеттің қызметін, оның ішінде ішкі құжаттаманы түзетуді қажет етеді.

Технологиялық орта ақпараттық жүйелерді, мәліметтер базасын және басқа да компьютерлік технологияларды кеңінен қолданумен сипатталады, бұл еңбек өнімділігі мен сапасын едәуір жақсартуға мүмкіндік береді. Бәсекеге қабілеттілікті сақтау үшін университет оқу процесінің, ғылыми зерттеулер мен әзірлемелердің жоғары деңгейін қамтамасыз ететін ақпараттық ортаны құрады және қолдайды.

Бәсекелес орта және нарықтық орта Алматы қаласында ұқсас білім беру бағдарламалары бойынша оқытуды жүзеге асыратын басқа да жоғары оқу орындарының болуымен сипатталады.

Нарықтық ортадағы өзгерістер оқытудың, білім беру бағдарламаларының жаңа бағыттарын ашу қажеттілігін үнемі зерделеуді талап етеді.

Аймақтың әлеуметтік ортасы оның орналасқан жеріне, ауданына, халықтың құрамына, әлеуметтік қорғау жүйесіне және басқа факторларға байланысты.

Экономикалық орта бюджеттік және бюджеттен тыс қаржыландырудың болуымен сипатталады. Елде тұрақты экономикалық даму болғанда университет мемлекет тарапынан және басқа да көздерден (ақылы оқыту және т.б.) қолайлы қаржыландыру ала алады. Бұл мамандарды даярлауды дамытуға және жақсартуға, ғылыми қызметті дамытуға, оқытушылар мен басқа да қызметкерлердің біліктілігін арттыруға мүмкіндік береді. Академиялық және салалық ұйымдармен, өнеркәсіптік кәсіпорындармен және әлеуметтік саладағы мекемелермен ынтымақтастықтың жолға қойылған тетігі ғылыми жетістіктер мен әзірлемелерді коммерцияландыруға мүмкіндік береді. Экономикада жағымсыз құбылыстар пайда болған кезде университет үшін қаржыландырумен, жабдықтарды сатып алумен және т. б. байланысты қиындықтар туындауы мүмкін туындауы мүмкін.

Ішкі факторлар университеттің құндылықтарымен, мәдениетімен, білімімен және қызмет нәтижелерімен байланысты. Олар кадрлық әлеуетке, қолданылатын технологияларға, инфрақұрылымға, басқару жүйесіне және т. б. байланысты.

Университет сыртқы және ішкі факторлар туралы ақпаратқа тұрақты түрде мониторинг жүргізіп, талдау жасайды, оның нәтижелері университет қызметі туралы жыл сайынғы есеп жасауда, Басқарма, Ғылыми кеңес, Академиялық кеңес, жоғары мектептер кеңесі отырыстарының хаттамаларына, тиісті құрылымдық бөлімдердің есептеріне қосылады.

Мүдделі тараптардың қажеттіліктері мен үміттері

Мүдделі тараптар университеттің тұтынушылардың талаптарына және қолданылатын заңнамалық және нормативтік-құқықтық талаптарға сәйкес келетін қызметтерді ұсыну қабілетіне әсер етеді.

Университеттің ішкі тұтынушыларына мыналар жатады:

– студенттер, магистранттар, докторанттар;

– университеттің ПОҚ және қызметкерлері.

Сыртқы тұтынушылар:

– талапкерлер;

– магистратура мен докторантураға түсуші тұлғалар.

Университет қызметіне мүдделі басқа тараптарға мыналар жатады:

– талапкерлердің ата-аналары;

– жұмыс беруші ұйымдар, серіктестер, білім беру мекемелері;

– мемлекеттік органдар мен қоғам.

Университетте мүдделі тараптар және олардың талаптары туралы ақпаратқа мониторинг және талдау жүргізіледі. Мүдделі тараптардың талаптары мен үміттері келесі әдістермен анықталады:

– пікіртерім (ауызша, сауалнама әдісімен);

– білім беру және басқа да қызметтерді тұтынушылардан процестер мен құрылымдық бөлім жетекшілеріне жазбаша түрде келіп түскен пікірлерді, ұсыныстарды және алғыс хаттарды талдау;

– ПОҚ мен қызметкерлердің пікірлері мен ұсыныстарын талдау (Басқарма, Ғылыми кеңес, жоғары мектеп кеңестері отырыстары, құрылымдық бөлімдердегі отырыстар аясында).

Мүдделі тараптардың анықталған талаптары мен үміттері білім беру бағдарламаларын, оқу-әдістемелік құралдарды және т. б. әзірлеу және өзектендіру, университет пен құрылымдық бөлімдердің қызметін жоспарлау, жақсарту іс-шараларын жүргізу кезінде ескеріледі.

Сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесінің процестері

Университеттің сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесі білім беру қызметтерінің сапасына, процестер мен жүйенің өзіне қатысты университетті басқару және сапаны қамтамасыз ету саясатын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін өзара байланысты және өзара әрекеттесетін элементтердің (процестердің) жиынтығын білдіреді.

Сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесін әзірлеу, енгізу және нәтижелілігін жақсарту кезіндегі процестік тәсіл тұтынушылардың талаптарын орындау арқылы олардың қанағаттануын арттыру мақсатымен қолданылады.

Өзара байланысты процестерді жүйе ретінде түсіну және басқару жоспарланған нәтижелерге қол жеткізуде қызметтің нәтижелілігі мен тиімділігіне ықпал етеді. Бұл тәсіл университетке жүйенің процестері арасындағы қатынастар мен өзара байланыстарды басқаруға мүмкіндік береді, осылайша жалпы қызмет нәтижелерін жақсартуға болады.

Процестік тәсіл сапаны ішкі қамтамасыз ету саясаты мен университеттің даму стратегиясына сәйкес белгіленген нәтижелерге қол жеткізетіндей процестерді және олардың өзара іс-қимылын жүйелі түрде анықтауды және басқаруды қамтиды.

Университет қызметінің әрбір процесі үшін процесс жетекшісі және оның иесі белгіленген. Процесс жетекшісі оның жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді, оның нәтижелілігі мен тиімділігін бақылайды. Процестің иесі оны құжат түрінде рәсімдеп, бақылау критерийлерін белгілейді, процесті басқарады, оның жағдайына жауап береді, тексеру жүргізеді.

Процестерді жүзеге асыру мен басқаруда олардың тиімділігін қамтамасыз ету үшін сәйкес критерийлер мен әдістер анықталады.

Процестердің тиімділігін қамтамасыз етудің критерийлері мен әдістерін құрылымдық бөлімнің регламенттеу құжаттарында басшылар анықтайды.

Университетте процестерді қолдау мен оларға мониторинг жүргізуге арналған барлық қажетті ресурстар қарастырылған.

Университетте процеске бағытталған тәсілді енгізу ішкі және сыртқы тұтынушылардың сұраныстары мен мүдделеріне бағдарлануды күшейтуге, барлық процестердің ашықтығын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Нәтижесінде әр қызметкер университеттің жалпы процестері мен қызметінде қандай рөл атқаратынын түсінеді. Процеске бағытталған тәсілді енгізу сәйкессіздіктер мен кемшіліктерді уақтылы анықтауға және сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесін жақсарту жөніндегі қызметті жүйелеуге мүмкіндік береді.

Сапаны қамтамасыз етудегі жауапкершілік

Университеттің сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесін басқару барлық лауазымды тұлғалардың, қызметкерлердің жұмысын және олардың өз қызметтерін орындаудағы өзара байланысын, соның ішінде жауапкершілік пен өкілеттіктерді нақты анықтауға негізделген.

Білім беру сапасын қамтамасыз ету университеттің тиісті ұйымдық құрылымымен жүзеге асырылады. Қойылған мақсаттар мен қолда бар ресурстарды ескере отырып, университетте басқарудың неғұрлым қолайлы ұйымдық құрылымы жасалған.

Университеттің ұйымдық құрылымына кіретін негізгі лауазымды тұлғалар мен бөлімдердің атқаратын қызметтері бір ортақ мақсатқа – білім беру процесінің сапасын қамтамасыз етуге бағытталады.

Лауазымды тұлғалар мен бөлімдердің міндеттері мен өкілеттіктері ішкі нормативтік құжаттармен, университет жоспарларымен, Басқарма Төрағасы – Ректордың бұйрықтарымен, лауазымдық нұсқаулықтармен және құрылымдық бөлімдер туралы ережелермен анықталып, бекітілген.

Университет қызметкерлерінің лауазымдық нұсқаулықтарында осы лауазымға тағайындалған қызметкердің міндеттері, құқықтары мен жауапкершілігі айқындалған.

Университет басшылығы келесі бағыттар бойынша сапаны қамтамасыз ету қызметін жүзеге асырады:

– білім беру процесін ұйымдастыру және жоспарлау;

– сабақтардың барлық түрлерін өткізу сапасы;

– мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартына сәйкес білім алушыларды оқу-әдістемелік кешендермен қамтамасыз ету;

– оқу үрдісінде техникалық және бағдарламалық құралдарды қолдану;

– кадрлық қамтамасыз ету;

– профессор-оқытушылар құрамының біліктілігін арттыру.

Жоғары мектептер сапаны қамтамасыз ету қызметін келесі бағыттар бойынша жүзеге асырады:

– МЖМБС, үлгілік қағидалар мен кәсіптік стандарттар негізінде кадрлар даярлау бағыттары бойынша еңбек нарығында сұранысқа ие білім беру бағдарламаларын әзірлеу және оларды іске асыру;

– ғылым мен практика жетістіктері, халықаралық, ұлттық стандарттар мен жалпыадамзаттық құндылықтарды енгізу негізінде тұлғаның кәсіби қалыптасуы мен дамуына бағытталған білім беру бағдарламаларын жүзеге асыру үшін қажетті жағдайлар жасау;

– еңбек нарығында бәсекеге қабілетті, жоғары білікті кадрлар даярлау;

– өзекті ғылыми зерттеулер жүргізу;

– жаңа ғылыми зерттеулердің нәтижелерін оқу үрдісіне енгізу, сондай-ақ білім алушыларды оларды орындауға тарту;

– оқытудың инновациялық технологияларын енгізу және одан әрі дамыту үшін жоғары мектептің материалдық-техникалық базасын уақтылы жаңарту;

– тұлғаның мүмкіндіктерін дамыту, адамгершілік және салауатты өмір салтының берік негіздерін қалыптастыру;

– азаматтыққа және патриотизмге, Отанға – Қазақстан Республикасына деген сүйіспеншілікке, мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге, Конституцияға қарсы және қоғамға қарсы кез-келген көріністерге төзбеушілікке тәрбиелеу.

Құрылымдық бөлімдердің басшылары:

– ішкі және сыртқы нормативтік құжаттарға сәйкес процестер мен білім беру қызметтерінің сапасын қамтамасыз етеді;

– әрбір қызметкерге университеттің сапаны ішкі қамтамасыз ету саясатын жеткізуге;

– бөлімдердегі процестердің жұмыс істеуін қамтамасыз етуге жауапты.

Бөлім персоналы бөлім туралы ережеге және лауазымдық нұсқаулықтарға сәйкес өзінің лауазымдық міндеттерін орындау сапасы үшін жауапты.

Сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесінің негізгі компоненттерінің бірі білім алушыларды ЖОО-ны басқаруға тарту (студенттік өзін-өзі басқару) болып табылады. Сапаны қамтамасыз ету рәсіміне барлық білім алушылар: студенттер, магистранттар, докторанттар белсенді қатысады. Білім алушылар Ғылыми кеңестің, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі кеңестің, Әдеп жөніндегі кеңестің, Сапаны қамтамасыз ету жөніндегі комиссияның жұмысына тартылады.

Білім алушылармен жұмыс істеу және оларды білім беру процесінің сапасын бағалау жөніндегі жұмысқа тарту ісінде ұйымдастырушылық қызметті Жастар орталығы және жоғары мектептердің Сапаны қамтамасыз ету жөніндегі комиссиялары атқарады.

Білім беру қызметінің сапасын арттыру мақсатымен әр университеттің жоғары мектебінде Сапаны қамтамасыз ету жөніндегі комиссия жұмыс істейді. Басқарма Төрағасы – Ректордың бұйрығы бойынша Комиссия құрамына университеттің оқытушылары мен білім алушылары кіреді.

Комиссия білім беру бағдарламаларының мазмұны мен іске асырылу шарттары, бағалау саясаты және жоғары мектептің басқа да академиялық мәселелері бойынша шешімдер қабылдайды, білім алушыларға білім беру бағдарламалары мен пәндерінің/модульдерінің сапасына сәйкестігі, академиялық адалдықты бұзу фактілерінің болуы тұрғысынан сауалнама ұйымдастырады. Комиссия отырыстары бекітілген жоспарларға сәйкес өткізіледі. Комиссия отырыстарына қарастырылатын мәселелерге байланысты университеттің әкімшілік-басқару персоналының өкілдері қатысады.

Сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесінің құжаттамалық қамтамасыз етілуі

Сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесінің құжаттарына келесілер жатады:

• тұрақты қолданылатын құжатталған ақпарат;
• жедел құжатталған ақпарат;
• сыртқы құжатталған ақпарат.

Тұрақты қолданылатын құжатталған ақпаратқа келесі топтар жатады:

• саясат;
• жоспарлар;
• сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесі бойынша нұсқаулық;
• қызмет бағыттары бойынша құжатталған рәсімдер, ережелер, қағидалар, стандарттар және нұсқаулықтар;

– ұйымдық құжаттар (ұйымдық құрылым, бөлімдер туралы ережелер, лауазымдық нұсқаулықтар).

Жедел құжатталған ақпаратқа мыналар жатады:

• қол жеткізілген нәтижелер туралы деректерді немесе жүзеге асырылған қызметті растауды қамтитын құжатталған ақпарат;
• процестердің кіріс және шығыс деректері;
• актілер мен хаттамалар;
• есептер;
• жақсарту бойынша ұсыныстар;
• журналдар;
• тапсырмалар;
• өтініштер және т. б.

Жедел құжатталған ақпараттың нысандары және оны рәсімдеу қағидалары тиісті ішкі нормативтік құжаттарда (құжатталған рәсімдерде, ережелерде, нұсқаулықтарда, қағидаларда, стандарттарда) белгіленген.

Сыртқы құжатталған ақпаратқа жататындар:

• Қазақстан Республикасының заңдары («Білім туралы», «Ғылым туралы» және басқа да заңнамалық актілер);;
• ҚР мемлекеттік стандарттары, оның ішінде мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттар;
• салалардың стандарттары;
• Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің және басқа да министрліктер мен мемлекеттік басқару органдарының құжаттары;
• сыртқы нормативтік-құқықтық құжаттар.

Сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесінің ішкі нормативтік құжаттарының тізімін мына сілтемеден көруге болады.

Бұл құжаттарды пайдалану университетті тиімді басқаруға және кадрларды даярлаудың барлық деңгейлерінде білім беру сапасын жақсартуға қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Іішкі нормативтік құжаттарға қолжетімділік Smart Zhetysu бірыңғай платформасына салу арқылы қамтамасыз етіледі. Университеттің ресми сайтынан сапаны ішкі қамтамасыз ету саясатымен, Сапаны ішкі қамтамасыз ету жүйесі бойынша нұсқаулықпен, университеттің даму бағдарламаларымен, Академиялық саясатпен және Академиялық адалдық саясатымен танысуға болады.

Қызметтің барлық бағыттары мен процестері бойынша әзірленген нормативтік-құқықтық база (ішкі нормативтік құжаттар) сыртқы құжаттардағы өзгерістерді, жоғары органдардың ұсынымдары мен нұсқамаларын, сондай-ақ мүдделі тараптардың пікірлерін ескере отырып, үнемі жаңартылып отырады.